MINBIZIAREN AURKAKO TRATAMENDU BERRIAK

Minbizia gure gizartean oso tasa altua duen gaitza da, baina, nahiz eta kasu asko egon oraindik ez da aurkitu honne aurka egiteko tratamendu eraginkorrik; bai ordea bere sintomak moteltzekoak. Horregatik, interesgarria iruditu zait minbiziaren auka egiteko farmako berriak aztertzea.

• Adept (antigorputzek  gidatutako pro- farmakodun tratamendu entzimatikoa)

Adept, antigorputz monoklonalak deituriko farmako familiaren barne daude. Tratamendu lokalizatua da. Antigorputz monoklonalaren bidez, entzima bat minbizidun zeluletara eramaten da zuzenean. Antigorputza sartu eta ordu batzuetara, pro- farmakoa sartu egiten da pazientearen gorputzean. Hau entzimarekin kontaktuan jartzean minbiziaren aurkako farmakoa aktibatzen duen erreakzioa ematen da eta minbizidun zelulak hil egite ditu, osasuntsuak kaltetu gabe.

• Iressa

Tumorea uzkurtu eta txikitu dezakeen konposatu kimiko berria da, baina ez da oraindik argitu zergatik ez duen eragin iraunkor bat, tratamendua eman eta gero tumorea berriro handitu baidaiteke. 

• STI 571 (Glivec)

Leuzemiadun pazienteekin ikertzen ari den farmakoa da. Minbizidun zeluletako seinaleak inhibitzen ditu zelularen hazkuntza eta mitosia eragiten duten erreakzio kimikoak ekidituz.

• Talidomida

Oso ezaguna izan zen 60. Hamarkadan, haurdunalduetako mareoak tratatzeko, baina ondorio kongenitoak izan zituen. Hauek talidomidak eragiten zuen odol hodiak eratzeko gaitasun ezaren ondorioak izan ziren. Minbizia tratatzeko, ikerlariek espero dute farmakoa erabiltzea odol hodi berriak sortzea ekiditzeko minbizidun zelulek oxigeno eta elikagaiak ez izateko asmoz, horrela tumorea txikitzea lortuz.

MUTAZIO GENETIKOEK TOTELDURA AZAL DEZAKETE

Toteldura edo disfemia, munduko  populazio aren %1-ean agertzen da, gizonezkoak hau sufritzeko 3 aldiz probabilitate gehiago izanik. Oso gaitz normala kontsidera daiteke haurtzaroan hitz egiten hasten denean, baian sintomak 7 urtetik 10 urte duten umeetan agertzen badira, toteldura gaitza kontsideratzen da.

Estatu Batuetan, Inglaterran eta Pakistanen egindako ikerketa batzuek, toteldura  mutazio genetiko baten ondorioa dela frogatu dute.

Entzimetan eragina duten tratamenduak aztertu dira, entzimak mutazio genetikodunak direlarik. Toteldurarekin erlazionaturiko hiru gene aurkitu dira. Hauetariko bi beste gaixotasun metaboliko arraroekin erlazionatzen ziren jadanik, baina hirugarren mutazioa ikerketa honetan aurkitu da.

Toteldura familia bereko kideetan agertzeko joera daukanez, aspalditik susmatu da gaixotasun genetikoa dela, edo geneekin zerikusia duela. Dennis Drayna doktoreak, aurretik egindako ikerketa batean aurkitu zuen 12.geneko bariazio bat, toteldura sortzen zuelako ustea zeukan. GNPTAB bezala ezagututako genearen  mutazioa identifikatu zuen pakistaneko familia baten kide guztietan.

Aipaturiko geneak, mukolipidosi I eta II gaixotasunekin erlazionatzen dira. Gaixotasun hauetan, lisosomak zelulan txarto birziklaturiko osagaiak metatu egiten dira eta giltzaduretan, hezurretan, gibelean, bihotzean eta burmuinaren garapenean kalteak sortzen dituzte. Hala ere, mukolipidosia gaixotasun genetiko errezesiboa da, hau da, mutazioaren bi alelo behar dira gaixotasunaren fenotipoa agertzeko. Baina mutazioaren alelo bat duten kasu guztiek toteldura sintomak izan dituzte.

KOLERA EZTANDA HAITIN

Haiti-ko kolera tasa handitu egin da 2010-eko urtarrilaren 12-ko lurrakadaren ondorioz.

Hiriaren lurrakadaren ondorengo egoera txarrak, gaixotasun honen kutsadura tasa igotzea eragin du eta hoen aurka egiteko baliabideak urritu egin ditu. Euliak, eltxoak… eta beste hainbat itsektuk, lurrakadaren ondorengo inguruan ondo moldatzen direlarik bere kopurua asko hainditu denez, haien bidezko kutxadura ere handitu egin da Haitin. Momentuz, kolerak jotako 305 hildako egon dira eta 4.649 ospitaleratze baieztatu dira.

Kolera Vibrio cholerae izeneko bakterio gram-negatiboak eragindako gaixotasuna da. Robert Koch medikuak aurkitu zuen bakterio hori, kolerak jotako gaixoen gorozkiak mikroskopioan aztertuz (1884an).

Vibrio cholerae uretan bizi da, gehienetan ur geza kutsatuetan eta hondakin uretan. Mikrobio honen gordailua gizakia da. Horrek esan nahi du kutsapena gaixoen gorotzen bitartez gauzatzen dela, hauek milioka bakterio patogeno baitituzte, uretara iristean ur horiek kutsatzen dituztenak.

Kolera endemikoa da garapen bidean dauden zenbait lurraldeetan. Bertan, higiene baldintzak eskasak dira. Edateko ura, adibidez, ez da behar bezala arazten, ezta hondakin urak ere. Baldintza horietan edateko ura bakterioz kutsatuta egotea posible da, eta Afrika zein Asiako toki askotan hori da gaixotasunaren sorburua.

Vibrio cholerae gorozki-aho bidetik sartzen da gorputzean, ur kutsatuta edaterakoan. Infekzioa uretatik transmititzen denean izurri handiak gertatzen dira. Janarien bitartez transmititzen denean (esnea, arrainak edo itsaskiak jaterakoan) noizbehinkako kasuak agertzen dira.

Urdailera iristerakoan bibrioi asko hiltzen dira, urdaileko azidotasunak jota. Bizirik irauten dutenak heste meharrera ailegatu eta bertako mukosara atxikitzen dira. Vibrio cholerae-k sortzen duen enterotoxina indartsuak bakterioaren birulentzia areagotzen du: toxina horrek hesteetatik ura eta elektrolitoak kanporatzen ditu, beherako bortitzak eraginez.

Gaitz honen inkubazio epea 1 eta 5 egun artekoa da. Sintoma nagusiak okadak, beherakoak eta sabeleko mina dira. Ez dago sukarrik, gaitza toxina batek eragiten duelako.

SINTOMAK:

Beherakoak ugari dira (40-50 egun batean), eta oso urtsuak. Kolerak deshidratazio bortitza sortzen du, eta tratatu gabeko gaixoak horren ondorioz hiltzen dira 3-4 egunetan.

•  Mukosaren narritadura eragindako sabel mina.
•  Diarrea urtsu konstantea.
•  Gorozkiek kolore zurixka daukate, usain txarrekoa.
•  Botaka egitea. Honek uraren eta elektrolitoen (potasioa) galtze azkarra dakar, hau da, deshidratazioa.
• Ez du hantura gauzatzen, vaina egotekotan ez da bortitza izango.
• Apatia.
• Disfuntzio sexuala
• Memoria galerak.
• Hotza, cianosia.
•  Muskulu kalambreak.
• Hipotentsioa
• Pultsu ahula
• Takikardia
• Esku zimurrak, ur subkutaneo faltagatik.
• Likido galerak sorturiko odolaren biskositatearen igoera. Honek iktusa sor dezake.
• Deshidratazio bortitza
• Azidosia
• Hipopotasemia
• Oliguria

Koleraren aurkako txertoa dago, baina ez du betiko immunitatea ematen eta babesa kasuen erdian bakarrik ematen du. Txertoa jarri ohi da kolera endemikoa duten herrialdeetara abiatu aurretik. Prebentziorik onena neurri higienikoak hartzean datza, batez ere edateko uraren arazketan. Eremu endemikoetara joaten diren turistek botilako ura besterik ez dute edan behar, eta janari gordinak ez dituzte jango.

Tratamendua bikoitza da: alde batetik, deshidratazioari aurre egiteko likido eta elektrolito asko eman behar zaio gaixoari (aho bidetik eta zain bidetik); bestetik, bakterioaren aurkako tratamendu antibiotikoa ezarri behar da. Tetraziklinak eta kinolonak dira erabilgarrienak.